مسیریابی وسایل نقلیه-قسمت چهارم

در قسمت های قبل ضمن معرفی کلی مسئله مسیریابی وسایل نقلیه، بحث در ارتباط با شاخه های مختلف این گونه مسائل را آغاز نمودیم. در ادامه این مطلب به بیان سایر شاخه ها و تقسیم بندی های این مسائل می­ پردازیم.

مسئله مسیریابی وسایل نقلیه همراه با برگرداندن کالا

(VRPB: VRP with Backhauls)

در مسئله مسیریابی وسایل نقلیه همراه با برگرداندن کالا، مشتری می تواند تقاضای کالا یا قصد پس دادن کالا را داشته باشد. بدین معنی که برخی از مشتریان ممکن است تقاضای دریافت کالا داشته باشند و لازم باشد کالا به آن‌ها تحویل داده شود و از برخی دیگر می‌بایست کالا دریافت شده و به انبار مرکزی بازگردانده شود. در واقع این مسئله توسعه‌ای از CVRP است، به‌طوری‌که مشتریان در آن به دو دسته تقسیم می‌شوند: مشتریان متقاضی و تحویل گیرنده کالا (Line-haul) و مشتریان پس دهنده و تحویل دهنده کالا (Back-haul). هر مشتری دریافت‌کننده، مقدار مشخصی کالا نیاز داشته که باید از انبار به آن تحویل داده شود و در مقابل از هر مشتری تحویل‌دهنده می‌بایست مقدار مشخصی کالا دریافت و به انبار مرکزی انتقال یابد. با استفاده از این سیستم توزیع و جمع‌آوری می‌توان تا حد قابل ملاحظه‌ای در هزینه‌های حمل‌ونقل صرفه‌جوئی ایجاد کرد، یک فرضیه بسیار مهم در این مسائل این است که در هر مسیر، وسیله نقلیه باید ابتدا کالاهای بارگیری شده در انبار را تحویل نماید و پس از آن اقدام به جمع‌آوری کالا از مشتریان کند.

مسئله مسیریابی وسایل نقلیه با تحویل دادن و گرفتن کالا

(VRPPD: VRP with Pickup and Delivery)

در این نوع از مسئله مسیریابی وسایل نقلیه، وسایل نقلیه دو نوع وظیفه دارند: تحویل دادن و تحویل گرفتن کالا. معمولاً در این حالت یک ناوگان وسایل نقلیه ناهمگن کار حمل و نقل را بر عهده دارد. یک نقطه تحویل گرفتن و همچنین نقطه تحویل دادن مربوط به آن را داریم و تقاضا بین این دو نقطه جابجا می گردد.

مسئله مسیریابی وسایل نقلیه چند انباره

(MDVRP: Multidepot VRP)

در مسائل مسیریابی وسایل نقلیه که تا پیش از این بخش بررسی شد تنها یک انبار مرکزی در نظر گرفته شده و فرض می‌شد تمامی وسایل نقلیه مسیرهای خود را از همان انبار شروع کرده و در همانجا به پایان برسانند. در مسئله مسیریابی وسایل نقلیه چند انباره فرض می‌شود بیشتر از یک انبار وجود دارد. در این مسئله، هر یک از مشتریان توسط یکی از وسایل نقلیه قرار گرفته در یکی از چندین انبار موجود خدمت‌دهی می‌شود.

مسئله مسیریابی وسایل نقلیه چند انباره را می‌توان همچون یک مسئله خوشه‌بندی (Clustering problem) در نظر گرفت، به این معنا که خروجی مسئله مجموعه‌ای از برنامه‌های زمانی وسایل نقلیه خوشه‌بندی‌شده در هر انبار می‌باشد. بنابراین، MDVRP را می‌توان در دو مرحله حل کرد: در مرحله اول مشتریان به انبارها تخصیص داده شده و در مرحله دوم مشتریان تخصیص داده شده به یک انبار باید از طریق مسیرها به هم متصل شوند. در نظر گرفتن این دو مرحله به‌طور همزمان کارایی جواب‌های بدست آمده را تا حد زیادی بهبود می‌بخشد. با این وجود، روش حل منطقی در برخورد با مسائل با ابعاد بزرگ تقسیم کردن آن‌ها به زیرمسئله‌های کوچک‌تر به تعداد انبارها و حل هر یک از آن‌ها به‌طور جداگانه می‌باشد. به‌طورکلی ابتدا باید MDVRP را تجزیه نموده و پس از آن هر یک از زیر مسئله‌ها را پی‌درپی و به ترتیب حل نمود.

MDVRP با انبارهای میانی یکی از بسط‌های MDVRP می‌باشد که در آن انبارها می‌توانند به‌عنوان تسهیلات میانی جهت بارگیری و بازپرسازی وسایل نقلیه در مسیر حرکت آن‌ها استفاده شوند. این مسئله یکی از انواع مسئله مسیریابی وسایل نقلیه با تسهیلات میانی (VRP-IF) می‌باشد. در یک سیستم توزیع، این تسهیلات همان انبارها و در یک سیستم جمع‌آوری، این تسهیلات مکان‌هایی جهت تخلیه وسایل نقلیه می‌باشند.

در قسمت بعدی این سری مطالب به معرفی سایر  انواع حالت های مسائل مسیریابی وسایل نقلیه خواهیم پرداخت.

ادامه مطالب مربوط به مسائل مسیریابی وسایل نقلیه به صورت منظم و در هر هفته در وبلاگ قرار خواهد گرفت و علاقمندان به این حوزه می توانند از طریق مراجعه به بخش مسیریابی وسایل نقلیه مطالب آن را دنبال نمایند.

باتشکر فراوان از جناب آقای نعمت الهی