تصمیم گیری در مورد قیمت گذاری و سبز بودن یک زنجیره تامین دو کاناله‌ی سه سطحی – مقاله ششم

چکیده:

این مقاله به مساله تصمیم‌گیری بهینه و هماهنگی برای یک زنجیره تامین سبز دو کاناله‌، سه سطحی می‌پردازد. این زنجیره تامین شامل تولیدکننده، توزیع‌کننده و خرده‌فروش می‌باشد. عملکرد زنجیره به این صورت است که تولیدکننده محصول را با سطح سبز بودن دلخواه تولید می‌کند و به توزیع‌کننده می‌فروشد، توزیع‌کننده دو انتخاب دارد، (1) فروش از طریق کانال مستقیم، (2) فروش به خرده‌فروش. تقاضا در هر دو کانال بسته به قیمت و سطح سبز بودن محصول است. این مساله در سه ساختار یررسی می‌شود، ابتدا ساختار تصمیم گیری سه‌گانه باز و سه‌گانه بسته مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرند، و به این نتیجه می‌رسند که سه تایی بسته در مقایسه با سه تایی باز، برای زنجیره تامین و برخی از اعضا سودآور تر است، لذا مورد پذیرش قرار نمی‌گیرد، در ادامه برای هماهنگی زنجیره تامین، ساختار تصمیم گیری سه‎گانه انتقالی بررسی می‌شود، در این ساختار محصول با قیمت کمتر و کیفیت بالاتر نسبت به ساختار قبل به دست مشتریان می‌رسد و سود زنجیره تامین تضمین می‌شود.

کلمات کلیدی: محصول سبز، قیمت گذاری، دو کاناله، هماهنگی زنجیره تامین، مدیریت زنجیره تامین سه سطحی.

 

مقدمه:

 در این مقاله زنجیره تامین سبز دوکاناله‌ی سه سطحی در نظر گرفته شده است، سه مساله در این زنجیره تامین در نظر گرفته شده، اول اینکه، سازگاری محصول تولید شده با محیط زیست (محصول سبز)، امروزه سازگاری با محیط زیست، در سیستم‌های تامین از اهمیت بالایی برخوردار است، لذا در این مقاله از مدیریت زنجیره تامین سبز برای دستیابی به توسعه پایدار در راستای سازگاری با محیط زیست، استفاده می‌شود. مدیریت زنجیره تامین سبز، تمام جنبه های سیستم‌های تامین مانند: طراحی زنجیره تامین، تصمیمات مربوط به تولید و خرید مواد خام، و همچنین سازگاری با محیط زیست را توضیح می‌دهد. و شرکت‌هایی مانند: Adidas ,Pepsi Cola , Wal-mart از مدیریت زنجیره تامین سبز استفاده می‌کنند. دوم، مساله دوکاناله بودن زنجیره تامین است، امروزه شرکت‌ها برای اینکه از رقابت در بازار عقب نمانند و سهم بیشتری از بازار را داشته باشند، باید علاوه بر کانال خرده فروشی، کانال مستقیم برای فروش محصولات خود داشته باشند، همانند شرکت Hp، Nike. مساله سوم، سه سطحی بودن زنجیره تامین است، به این صورت که یک توزیع کننده به جای تولیدکننده مالک کانال های فروش است، همانند شرکت Digikala در ایران، که محصولات را از تولیدکنندگان مختلف خریداری می‌کند و با استفاده از کانال فروش مستقیم و کانال خرده‌فروشی، در اختیار مشتری قرار می‌دهد.

در این مقاله یک زنجیره سه سطحی متشکل از یک تولیدکننده، یک توزیع‌کننده و یک خرده‌فروش توسعه داده می‌شود. توزیع‌کننده ‌ مالک کانال فروش مستقیم است، و محصولات را از طریق کانال مسقیم، همراه با کانال خرده‌فروشی که توسط خرده‌فروش اداره می‌شود، می‌فروشد. سازنده یک نوع محصول سبز را با سطح سبز بودن انتخابی دل‌خواه تولید می‌کند. سازنده باید درباره سطح سبز بودن محصول تصمیم بگیرد در حالی که توزیع‌کننده و خرده‌فروش درباره قیمت فروش محصول در کانال خود تصمیم می‌گیرند. هدف، بهینه‌سازی تصمیمات قیمت‌گذاری برای کانال‌های مستقیم و سنتی و سطح سبز بودن محصول است.  مدل‌ها تحت سه ساختار تصمیم‌گیری سه‌گانه باز، سه‌گانه بسته و تصمیم گیری سه‌گانه انتقالی تحلیل می‌شوند. ساختار سه‌گانه باز همانند ساختار غیر متمرکز عمل می‌کند، در نتیجه تمام اعضای زنجیره سعی می‌کنند تصمیماتی بگیرند که سود خود را به حداکثر برسانند. با این حال، تحت ساختار سه‌گانه بسته، همانند ساختار متمرکز تصمیمات در زنجیره تامین با دیدگاه جامع نگرانه اتخاذ می‌شوند. تجزیه و تحلیل ‌ها نشان می‌دهد که سه‌گانه بسته در مقایسه با سه‌گانه باز، با هزینه یک یا چند عضو، سودآور خواهند بود. برای هماهنگی زنجیره تامین، یک مدل سه‌گانه انتقالی پیشنهاد می‌شود که نه تنها سود زنجیره را نسبت به ساختار سه‌گانه باز افزایش می‌دهد، بلکه تضمین می‌کند که تمام اعضای زنجیره تامین حداقل به اندازه سود خود تحت ساختار سه‌گانه باز بهره خواهند برد. در نتیجه، اعضای زنجیره تامین مایل به هماهنگ کردن زنجیره تامین هستند، تا بتوانند به سرعت به مشتریان پاسخ دهند.

مرور ادبیات:

ادبیات، در سه جریان تقسیم بندی می‌شود: (1) زنجیره تامین سبز، (2) هماهنگی زنجیره تامین سه سطحی، (3) زنجیره تامین دو کاناله.

خلاء‌های تحقیقاتی و نوآوری مساله:

·         یک زنجیره تامین سه سطحی،شامل یک تولیدکننده، یک توزیع‌کننده و یک خرده‌فروش در نظر گرفته شده است.

·          تولیدکننده تنها تصمیماتی در مورد سطح سبز بودن محصولات می‌گیرد و ارتباطی با فروش کانال ندارد. درعوض، توزیع‌کننده مالک کانال مستقیم است، و خرده‌فروش بر کانال خرده‌فروشی حاکم است.

·         یک مکانیزم هماهنگی برای هدایت کل زنجیره تامین پیشنهاد شده است.

·         یک مدل انتقالی برای هماهنگی زنجیره تامین توسعه داده شده.

·         در این مقاله فرض می‌کنند که قیمت فروش در کانال مستقیم و کانال خرده‌فروشی می‌تواند متفاوت باشد.

مدل اراِئه شده:

در این مقاله، یک زنجیره تامین سه سطحی سبز با دو کانال فروش مستقیم و کانال خرده‌فروشی سنتی با یک نوع محصول سبز بررسی می‌شود. اول، تولیدکننده کالا را در یک سطح سبز مشخص تولید می‌کند. و این قابلیت را دارد که، سطح سبز بودن محصول را افزایش یا کاهش دهد. توزیع‌کننده، مالک کانال مستقیم، محصولات را از طریق دو کانال توزیع می‌کند. کانال مستقیم متعلق به خود توزیع‌کننده است، و کانال خرده‌فروشی متعلق به سومین عضو زنجیره تامین یعنی خرده‌فروش است ( شکل ۱ را ببینید ). فرض می‌شود که تقاضا تحت‌تاثیر قیمت فروش و سطح سبز بودن محصول به طور همزمان قرار می‌گیرد. به علاوه، هزینه معامله در زنجیره تامین در نظر گرفته نمی‌شود.

تابع تقاضا به ترتیب در کانال مستقیم و خرده‌فروشی به فرم زیر است:

در معادلات بالا، تابع تقاضای هر کانال تحت‌تاثیر قیمت فروش خودش قرار می‌گیرد و همزمان رابطه مستقیمی با قیمت کانال دیگر دارد، همچنین سبزی محصولات به عنوان عاملی که توسط تولید کننده تعیین شده، رابطه مستقیمی با تقاضای هر دو کانال دارد .

ساختار تصمیم‌گیری سه‌گانه باز (غیر متمرکز):

در این ساختار، هر بازیکن قصد دارد سود خود را به حداکثر برساند. در ساختار سه‌گانه باز، از بازی استکلبرگ برای تعیین ارزش بهینه متغیرهای تصمیم استفاده می‌شود، که توزیع‌کننده را به عنوان رهبر و سایر بازیکنان به عنوان پیروان در نظر می‌گیریم .

 توابع سود خرده‌فروش، توزیع‌کننده و تولید کننده به ترتیب به شرح زیر فرمول‌بندی می‌شوند:

معادله اول سود خرده فروشان را نشان می‌دهد، که در آن عبارت اول نشان‌دهنده سود حاشیه‌ای از فروش هر محصول و عبارت دوم نشان‌دهنده تقاضای کانال خرده‌فروشی است. در معادله دوم، اولین عبارت بیانگر سود توزیع‌کننده از کانال خود (کانال الکترونیک) و عبارت دوم سود از طریق فروش محصولات به خرده‌فروش می‌باشد. در معادله سوم، اولین عبارت نشان‌دهنده سود کلی تولید کننده از طریق فروش محصولات به توزیع‌کننده و عبارت دوم، نشان‌دهنده هزینه سرمایه‌گذاری محصولات سبز است .

ساختار تصمیم‌گیری سه‌گانه بسته (متمرکز):

در این ساختار به طور موقت یک تصمیم‌گیرنده مرکزی را برای به حداکثر رساندن سود کل زنجیره فرض می‌کنند. تحت ساختار تصمیم‌گیری سه‌گانه بسته، تصمیمات به گونه‌ای اتخاذ می‌شوند که سود کل زنجیره تامین به حداکثر برسد.

سود کل زنجیره تامین را می‌توان به صورت زیر نوشت :

در معادله بالا ، عبارت اول نشان‌دهنده سود کسب‌ شده از فروش محصولات از طریق کانال مستقیم است، عبارت دوم نشان‌دهنده سود کسب‌شده از فروش محصولات از طریق کانال خرده‌فروشی، و در نهایت، عبارت سوم هزینه سرمایه‌گذاری برای ایجاد محصولات با سطح سبز بودن (تتا) است.

ساختار تصمیم‌گیری سه‌گانه انتقالی (هماهنگی زنجیره تامین):

ساختار سه‌گانه انتقالی یک ساختار تصمیم‌گیری بین ساختارهای سه‌گانه بسته و باز است. این بدان معنی است که تصمیمات زنجیره تامین و در نتیجه بهینگی، از ساختار سه‌گانه باز به سمت ساختار سه‌گانه بسته تحت مدل انتقال حرکت خواهد کرد. هدف این مدل بیشینه‌سازی سود کل زنجیره تامین است . علاوه بر این , مدل پیشنهادی ما نسبت به ساختار سه‌گانه باز بیشتر ( یا حداقل برابر ) سود هر عضو را تضمین می‌کند.

مدل انتقالی به عنوان یک مدل برنامه‌ریزی غیرخطی پیشنهاد شده‌است و به فرم زیر است:

نتیجه گیری و بینش‌های مدیریتی:

·         مدل انتقالی پیشنهادی تضمین می‌کند که تمام سود اعضای دادگاه عالی از مدل سه‌گانه فضای باز بیشتر خواهد بود.

·         در مدل پیشنهادی سطح سبز بودن محصول افزایش می‌یابد در حالی که هر دو کانال مستقیم و خرده‌فروشی قیمت‌‌ها، کم‌تر از ساختار سه‌گانه بازهستند، در نتیجه رضایت مشتریان بیشتر است.

·         سطح سبز بودن محصولات تحت ساختار سه‌گانه بسته همیشه بالاتر از ساختار سه‌گانه باز است، همچنین، سطح سبز بودن محصولات تحت مدل انتقالی مقادیر بین ساختار سه‌گانه بسته و باز را بدست می‌آورد.

·         سود بیشتر ساختار سه‌گانه بسته می‌تواند با قیمت بالاتر یا پایین‌تر محصول نسب به ساختار سه‌گانه باز اتفاق افتد.