مقدمه
زنجیره تامین محصولات فسادپذیر دارای ویژگیهای خاصی از قبیل عمر کوتاه، شرایط نگهداری خاص، تجهیزات و تسهیلات ویژه جهت تولید، نگهداری و توزیع میباشد. انتخاب مناسب تامینکنندگان و انبارش و نگهداری محصولات، جزء مهمی در این نوع زنجیره میباشد که در سالهای اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است. زیرا محصولات فسادپذیر مدت زمان ماندگاری بالایی ندارند و باید با کیفیت بالا و بهموقع در دسترس مصرفکنندگان قرار گیرند. در این مقاله زنجیره تامین میوه(سیب) مورد ارزیابی قرار گرفته است. مسئله بصورت مدل خرید و مدل فروش بصورت جداگانه و مدل یکپارچه خرید و فروش ارائه شده است. در مدل خرید، هدف انتخاب عرضهکنندگان مناسب و میزان بهینه خرید از هر یک با هدف کمینه کردن هزینههای خرید میباشد. تخصیص کالاهای خریداری شده به سردخانههای موجود با هدف کمینه کردن هزینهها در مدل فروش تعیین میگردد. در نهایت مدل یکپارچه خرید و انبارش محصولات با هدف کمینه کردن هزینههای کل سیستم ارائه میشود. برای ارزیابی مدلهای معرفی شده و مقایسه عملکرد آنها، مطالعه موردی بیان میشود که با توجه به نتایج، در مدل خرید بصورت جداگانه، محصولاتی که سطح کیفیت بالایی دارند و میتوانند در مدت زمان طولانیتری نگهداری شوند، بیشتر از محصولات با سطح کیفیت و زمان نگهداری متوسط و کم خریداری میشوند. در مدل انبارش و نگهداری بصورت جداگانه، مشاهده میشود که میزان هزینههای مدل پیشنهادی کمتر از مدل واقعی است، زیرا در مدل واقعی تخصیص مناسب محصولات بر اساس سطح کیفیتشان به تسهیلات انبارش صورت نگرفته است. در مدل یکپارچه نیز میزان تخصیص محصولات به سردخانهها و مقدار کالای خریداری شده تعیین میشود. در نهایت استفاده از مدل یکپارچه بدلیل کاهش چشمگیری در هزینههای کل، منافع اقتصادی بسیار بالایی را نسبت به مدلهای مجزا خواهد داشت.
معرفی اجزاء و مراحل مختلف زنجیره تامین میوه
در شکل(1) زنجیره تامین میوه در حالت کلی نمایش داده شده که تمرکز این پژوهش بر روی زنجیره تامین سیب میباشد. اجزاء شبکه مورد بررسی به شرح زیر است:
1- مراکز تولید که شامل باغهای پرورش میوه میباشد.
2- تسهیلات دریافت و انبارش که پس از ارسال محصولات از مراکز تولید، با توجه به کیفیت و مدت زمان انبارش محصول، تخصیص کالاها به سردخانههای مربوطه را انجام میدهند. سپس محصول را به انبارهای داخل شرکت منتقل مینمایند. در این انبارها سردخانههای مختلفی از لحاظ نوع تکنولوژی و دمای نگهداری موجود میباشد و محصولات با توجه به زمان انبارش مشخص شده در سردخانه مربوطه قرار میگیرند. لازم به ذکر است که اگر میزان محصولات بیش از ظرفیت سردخانههای مذکور باشد، انبارهایی خارج از این تسهیلات اجاره میشود. زیرا شرکتها مجاز به عودت محصولات اضافه به تولیدکنندگان نمیباشند.
3- کارخانههایی که پس از ارسال میوجات از سردخانه، محصولات مختلفی مانند میوه خشک را تهیه مینمایند. لازم به ذکر است که در این تحقیق، این بخش از زنجیره مورد بررسی قرار نمیگیرد.
4- ناوگان حملونقل که ارسال کالا بین اجزاء مختلف زنجیره را انجام میدهد.
همانطور که ذکر شد، مدت زمان و دمای انبارش محصولات داخل سردخانهها، متفاوت میباشد. در حالت کلی هرچه کیفیت محصول بالاتر باشد، میتوان آن را برای مدت زمان بیشتری انبارش نمود. فاکتورهای مختلفی برای تعیین میزان کیفیت کالاها وجود دارد که به عنوان مثال میتوان به میزان فشار وارد شده به محصولات ارسالی بعد از پروسه برداشت و در حملونقل اشاره کرد. هرچه میزان فشار بیشتر باشد، کیفیت محصول کاهش یافته و مدت زمان نگهداری آن نیز کم میشود. با توجه به اینکه در این مقاله زنجیره تامین سیب بررسی میشود، 6نوع محصول(سیب) وجود دارد که هر کدام باتوجه به نوع کیفیتشان در 3 سطح قرار میگیرند و همچنین مدت زمان انبارش هر یک 3نوع میباشد. در یک دستهبندی کلی، مدت زمان انبارش محصولات بصورت دوره کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت تقسیم میشود. در دوره انبارش کوتاه مدت، طول زمان نگهداری محصولات 3ماهه است و از یخچالهایی که دارای تکنولوژی معمولی در صنعت انبارش سبزیجات و میوجات بوده و CR نامیده میشوند، استفاده میشود. در دوره انبارش میان مدت، مدت زمان انبارش محصولات 6ماه میباشد و از یخچالهای هوشمند با تکنولوژی جدید که SF نام دارند، استفاده میشود. در این یخچالها از دستگاههای ترموگراف دیجیتالی برای کنترل وضعیت عملکرد و دمای نگهداری محصولات استفاده میشود. در نهایت و در دوره انبارش بلند مدت، محصولات در طول زمان 9 ماه نگهداری و انبارش میشوند. یخچالهای نگهداری این نوع محصولات دارای تکنولوژی بسیار پیشرفته کنترل اتمسفر(CA) میباشند. در این فناوری، میزان گازهای اکسیژن و دی اکسید کربن، با استفاده از ماشین آلات و سیستمهای کنترل، مورد تنظیم قرار می گیرد و به کمترین مقدار ممکن کاهش میابد، زیرا کاهش این نوع گازها در فضای نگهداری میوجات، باعث افزایش در طول عمر مفید هر واحد محصول میشود.
تعریف مسئله
در این تحقیق 3مدل بصورت مدل خرید، مدل فروش و مدل یکپارچه خرید و فروش ارائه می گردد. در تمام مدلها هدف کمینهکردن هزینههای کل سیستم است. در مدل اول مقدار بهینه خرید از هر عرضهکننده تعیین میشود. در مدل دوم تخصیص بهینه محصولات به انبارها و سردخانههای موجود درآنها انجام میگیرد. در نهایت، در مدل یکپارچه نیز تعیین مقدار بهینه خرید و تخصیص بهینه به سردخانهها صورت میگیرد. برای کلیه مدلهای پیشنهادی مفروضات مسئله به شرح زیر میباشد:
1- در مدل ارائه شده چندین عرضهکننده، یک کارخانه، چندین انبار که هر یک مجهز به چند سردخانه با تکنولوژیهای مختلف هستند، موجود میباشد.
2- در زنجیره تامین مورد بررسی 6نوع محصول وجود دارد که باتوجه به سطح کیفیت هر واحد محصول ، از بین 3 زمان انبارش 9ماه، 6ماه و 3ماه یکی انتخاب میشود.
3- تکنولوژی سردخانهها بصورت تکنولوژی بسیار پیشرفته کنترل اتمسفر(CA) برای نگهداری محصولات تا 9 ماه، یخچالهای هوشمند با تکنولوژی جدید SF برای انبارش محصولات تا 6ماه و تکنولوژی معمولی (CR) برای ذخیره کالا تا 3 ماه میباشد.
در ادامه مدلهای مختلف خرید، فروش و یکپارچه ارائه میگردند.
1- مدل ارائه شده برای خرید محصولات از مراکز تولید
در این مدل تصمیمات مرتبط با خرید محصولات بصورت مستقل از سایر بخشهای زنجیره اتخاذ میگردد. انتخاب عرضهکنندگان مناسب و میزان خرید محصولات با سطوح کیفیت گوناگون و مدت زمان نگهداری متفاوت از جمله تصمیمات مربوط به خرید کالاها میباشد.
تعریف تابع هدف
تابع هدف مدل بهمنظور کمینه کردن هزینههای کل ارائه شده است که این هزینهها شامل هزینه خرید محصولات از مراکز تولید، هزینه های اداری و عمومی( مانند هزینه بازدید فنی هر مرکز تولید، هزینه تهیه و پردازش اسناد خرید)، هزینه حملونقل محصولات از مراکز تولید به کارخانهها و هزینه ثابت استفاده از هر وسیله نقلیه در دفعات استفاده از آن وسیله میباشد( به ازای هر مرتبه استفاده از یک وسیله نقلیه، هزینه ثابتی به مدل اعمال میگردد).
تعریف محدودیتها
محدودیت(2) بیان میکند که در صورت خرید محصولی با سطح کیفیت خاص از یک تولیدکننده، باید کل مقدار مورد نیاز از آن نوع محصول از همان تولیدکننده مدنظر خریداری شود. محدودیت(3) تضمین میکند که تقاضای کارخانه باید برآورده شود و کل کالای خریداری شده برابر و یا بیشتر از تقاضای تعیین شده باشد، زیرا کمبود مجاز نیست. محدودیت(4)، محدودیت مقدار عرضه مراکز تولیدی را نشان میدهد که برطبق آن، خرید محصول بیش از مقدار موجود در هر مرکز تولیدی امکانپذیر نمیباشد. در محدودیت(5) تعداد کل سفرهای هر وسیله نقلیه در طول دوره خرید مشخص شده است.
2- مدل مبتنی بر انبارش و نگهداری محصولات
مدل ارائه شده در این بخش، تصمیمات مربوط به ذخیرهسازی و انبارش محصولات را بصورت مستقل از سایر بخشهای زنجیره اتخاذ میکند. بعد از ارسال محصولات خریداری شده به تسهیلات دریافت، با توجه به کیفیت و مدت زمان نگهداری هر واحد محصول، باید تخصیص آنها به سردخانههای مرتبط صورت گرفته و کالاها بلافاصله برای ذخیرهسازی و نگهداری به انبارهای مربوطه ارسال گردند.
تعریف تابع هدف
تابع هدف این مدل بهمنظور کمینه کردن هزینههای حملونقل کالا از کارخانه به انبار، هزینه نگهداری و انبارش کالا، هزینههای ثابت استفاده از انبار و سردخانه و در نهایت هزینه ثابت استفاده از وسیله نقلیه به ازای دفعات مصرف آن میباشد.
تعریف محدودیتها
محدودیت(10) بیان میکند که در هر سردخانه فقط یک نوع محصول(از لحاظ سطح کیفیت) را میتوان انبارش نمود. محدودیت(11) نشاندهنده محدودیت ظرفیت در هر سردخانه میباشد. در محدودیت(12) تضمین میشود که کل کالای خریداری شده از مدل خرید، باید در این مدل انبارش و نگهداری شود. به عبارت دیگر، تمام کالاهای خریداری شده باید پس از فرایند خرید در سردخانهها انبارش و نگهداری شوند. محدودیت(13) نشان میدهد که تنها در صورتی که یک انبار فعال باشد(یعنی در مدل از آن انبار برای نگهداری محصولات استفاده شود)، میتوان از سردخانههای موجود در آن استفاده نمود. همانطور که قبلا ذکر شد، در این تحقیق میوجات در6 سطح کیفیت و3 نوع مدت زمان انبارش قرار میگیرند، در محدودیت(14) مطلب مذکور تضمین میشود.
در محدودیت(15) تعداد سفرهای هر وسیلهنقلیه در فرایند انبارش محصولات(حمل کالا از تسهیل دریافت به انبارها) نشان داده شده است.
3-مدل یکپارچه خرید و انبارش محصولات
در این مدل تصمیمات مرتبط با خرید و انبارش محصولات بصورت تعاملی و بادر نظر گرفتن یک مدل یکپارچه اتخاذ میشود که شامل تعیین مقدار کالای خریداری شده و میزان تخصیص محصولات به سردخانهها میباشد.
تعریف تابع هدف
تابع هدف مدل یکپارچه بهمنظور به حداقل رساندن هزینههای کل سیستم ارائه شده است و بصورت مجموع توابع هدف مدل1و2 میباشد.
تعریف محدودیتها
محدودیت(20) که سبب پیوستن مدل خرید به مدل انبارش محصولات است و این دو را بصورت یک مدل یکپارچه تبدیل مینماید، که برطبق آن کل کالای خریداری شده برابر با کل کالای ذخیره شده است. بجز محدودیت(12) از مدل انبارش، تمامی محدودیتهای مدل1و2 در این مدل نیز استفاده میشوند.
لازم به ذکر است که در تابع هدف مدل یکپارچه، میتوان بجای حاصلجمع هزینههای خرید و انبارش، مدل را بصورت دو هدفه نیز در نظر گرفت، بطوریکه در تابع هدف اول هزینههای خرید و تابع هدف دوم هزینههای انبارش حداقل شود.
مطالعه موردی
همانطور که ذکر شد، در این پژوهش زنجیره تامین سیب مورد بررسی قرار میگیرد که اطلاعات سطوح مختلف زنجیره بهشرح زیر میباشد:
تعداد تولیدکنندگان 236 میباشد که هر یک محصول مذکور را در سطوح مختلف کیفیت، تولید و عرضه مینمایند. در حالت کلی، 6نوع سیب وجود دارد که هر کدام باتوجه به نوع کیفیتشان در 3 سطح قرار میگیرند و همچنین مدت زمان انبارش هر یک 3نوع میباشد. مقدار تقاضای کارخانه مورد بررسی 28000تن میوه در سال میباشد. تعداد انبارهای شرکت برابر 11عدد است و هر یک دارای 10سردخانههای میباشد. تکنولوژی سردخانههای مذکور به 3دسته تقسیم میشود که بر مبنای آن قادر به نگهداری محصولات در مدت زمان 3ماه، 6ماه و 9ماه میباشند. ناوگان حملونقل شامل 30کامیون میباشد که ظرفیت آنها به 3دسته 9.9، 12.2 و25.1تن تقسیم میشود.
برای ارزیابی و مقایسه مدلهای ارائه شده، مسئله فوق بصورت جداگانه برای مدل خرید، مدل انبارش و مدل یکپارچه در CPLEX حل شده و نتایج حاصل مورد تحلیل قرار میگیرد.
نتایج عددی مدل ارائه شده برای خرید محصولات
باتوجه به مدل خرید پیشنهاد شده در این پژوهش، نتایج عددی بر طبق جدول(1) حاصل شده است. دستهبندی سمت چپ جدول نشاندهنده انواع محصول مورد بررسی است که بنابر توضیحات قبلی 6نوع سیب وجود دارد که هر کدام باتوجه به نوع کیفیت موجود، دارای مدت زمان انبارش 3ماه، 6ماه و یا 9ماه میباشند. قیمت، مقدار عرضه و تقاضا برای هر نوع محصول متفاوت میباشد. با توجه به نتایج حاصل انتخاب بهینه تولیدکنندگان و مقدار خرید از هر یک مشخص شده است که کل محصولاتی که مدت زمان انبارش آنها 9 ماه است برابر با 17842تن میباشد. همچنین مقدار کالاهای خریداری شده با مدت زمان نگهداری 6ماه برابر 5726 تن و با زمان نگهداری 3ماه برابر 4551 تن میباشد(برای هر 6نوع محصول). همانطور که مشاهده میشود میزان محصولات خریداری شده که دارای مدت زمان نگهداری 9 ماه میباشند نسبت به سایر زمانهای نگهداری بسیار بیشتر است و این نشاندهنده این امر است که در مدل خرید، محصولاتی که سطح کیفیت بالایی دارند و میتوانند در مدت زمان طولانیتری نگهداری شوند، بیشتر از محصولات با سطح کیفیت و زمان نگهداری متوسط و کم خریداری میشوند.
نتایج عددی مدل ارائه شده برای انبارش و نگهداری محصولات
با توجه به نتایج حاصل از مدل قبل(مدل خرید)، مقدار خرید کالاها با توجه به مدت زمان نگهداریشان مشخص شده است. بر طبق این نتایج در مدل انبارش پیشنهادی، تخصیص کالاهای خریداری شده به سردخانههای موجود با هدف کمینه کردن هزینهها را ارائه میشود. نتایج عددی حاصل در جدول(2) نشان داده شده است که بهعنوان نمونه در انبار1 سردخانه1 تا 4 با تکنولوژی CA، یعنی مدت زمان نگهداری 9 ماه انتخاب شدهاند که بترتیب به هر یک 570، 908، 1672 و1140 تن کالا تخصیص میابد.
در جدول(3) مقایسه بین نتایج حاصل از مدل انبارش پیشنهادی در این مقاله و مقدار واقعی مدل نگهداری و انبارش نشان داده شده است. بر طبق نتایج حاصل، محصولاتی که بدلیل داشتن زمان انبارش 9ماه باید در سردخانههای CA نگهداری میشدند ولی در انبارش واقعی، بخشی از آنها در سردخانههای با زمان نگهداری6 ماه(SF) قرار گرفتهاند، سطح کیفیتشان کاهش خواهد یافت و هزینههای اضافی به مدل اعمال میگردد، زیرا هر محصول باید در سردخانههای مربوط به خود قرار گیرد. برای محصولات با مدت زمان انبارش 6 و 3ماه نیز جابجایی قرارگیری در سردخانهها دیده میشود. با توجه به توضیحات مذکور، این امر سبب افزایش هزینههای کل میشود. همانطور که در جدول(3) نشان داده شده مدل پیشنهادی هزینه کل کمتری نسبت به مدل واقعی دارد. زیرا در مدل پیشنهادی هر محصول در سردخانه مرتبط با مدت زمان نگهداری خود انبارش میشود.
نتایج عددی مدل ارائه شده برای مدل یکپارچه خرید و انبارش محصولات
نتایج حاصل از مقدار خرید بهینه محصولات در مدل یکپارچه، در جدول(3) نشان داده شده که بر طبق نتایج حاصل و با مقایسه آن با مدل اول، افزایش چشمگیری در مقدار خرید محصولات با زمان نگهداری 9 ماه وجود دارد. همچنین افزایش خرید در کالاهای با زمان انبارش 6ماه نیز دیده میشود. نتایج حاکی از آن است که در مدل یکپارچه و با درنظر گرفتن سطح انبارش و خرید بصورت همزمان، گرایش مدل به خرید محصولاتی با سطح کیفیت بالاتر که در مدت زمان طولانیتری قابل نگهداری هستند، بسیار بیشتر از محصولات با سطح کیفیت کمتر و زمان نگهداری پایینتر میباشد.
در جدول(5) تخصیص کالاهای خریداری شده به سردخانههای موجود با هدف کمینه کردن هزینهها در مدل یکپارچه نشان داده شده است. بهعنوان نمونه در انبار7 سردخانه1 و 4 با تکنولوژی SF، یعنی مدت زمان نگهداری6 ماه انتخاب شدهاند که بترتیب به هر یک 900 و 1704تن کالا تخصیص میابد.
در جدول(6) مقایسه نتایج مدل واقعی و مدل پیشنهادی یکپارچه نمایش داده شده است. همانند مدل انبارش، محصولاتی که بدلیل داشتن زمان انبارش 9ماه باید در سردخانههای CA نگهداری میشدند ولی در انبارش واقعی، بخشی از آنها در سردخانههای با زمان نگهداری6 ماه(SF) قرار گرفتهاند، سطح کیفیتشان کاهش خواهد یافت و هزینههای اضافی به مدل اعمال میگردد، که برای محصولات با مدت زمان انبارش 6 و 3ماه نیز جابجایی قرارگیری در سردخانهها دیده میشود. بنابرین مدل پیشنهادی بدلیل انبارش هر محصول در سردخانه مرتبط خود، هزینه کل کمتری نسبت به مدل واقعی دارد.
همچنین، در مقایسه این جدول با جدول(3) مشاهده میشود که کاهش هزینههای کل مدل یکپارچه پیشنهادی بطور قابلملاحظهای کمتر از هزینههای کل مدل پیشنهادی انبارش است.
همانطور که ذکر شد در تابع هدف مدل یکپارچه، میتوان بجای حاصلجمع هزینههای خرید و انبارش، مدل را بصورت دو هدفه نیز در نظر گرفت، بطوریکه در تابع هدف اول هزینههای خرید و تابع هدف دوم هزینههای انبارش کمینه شود. در شکل(2) ارتباط میان هزینههای خرید و انبارش در مدل یکپارچه نشان داده شده است که بر طبق آن هر چه هزینههای خرید افزایش یابد، هزینههای انبارش کاهش مییابد. زیرا هرچه هزینه بیشتری برای خرید محصولات صرف شود و محصولات با کیفیتتری خریداری گردد، برای نگهداری محصول هزینه کمتری صرف میشود. با توجه به توضیحات مذکور، محصول مورد بررسی در این پژوهش دارای 6 سطح کیفی میباشد که محصولات با سطح کیفیت بالاتر هزینه خرید بیشتری دارند، ولی برای انبارش و نگهداری آنها هزینههای کمتری صرف میشود.
نتیجهگیری
در این مقاله زنجیره تامین سیب مورد ارزیابی قرار گرفت. مسئله بصورت مدل خرید و مدل فروش بصورت جداگانه و مدل یکپارچه خرید و فروش ارائه گردید. مدل خرید با هدف مینیمم کردن هزینههای خرید و بهمنظور انتخاب عرضهکنندگان مناسب و میزان خرید محصولات با سطوح کیفیت گوناگون و مدت زمان نگهداری متفاوت معرفی شد. در مدل فروش تخصیص کالاهای خریداری شده به سردخانههای موجود با هدف کمینه کردن هزینهها تعیین گردید. سپس مدل یکپارچه خرید و انبارش محصولات با هدف کمینه کردن هزینههای کل سیستم ارائه شد. برای ارزیابی مدلهای معرفی شده و مقایسه عملکرد آنها، مطالعه موردی بیان شد که با توجه به نتایج، در مدل خرید بصورت جداگانه، میزان محصولات خریداری شده که دارای مدت زمان نگهداری 9 ماه میباشند نسبت به سایر زمانهای نگهداری بسیار بیشتر است و این نشاندهنده این امر است که در مدل خرید، محصولاتی که سطح کیفیت بالایی دارند و میتوانند در مدت زمان طولانیتری نگهداری شوند، بیشتر از محصولات با سطح کیفیت و زمان نگهداری متوسط و کم خریداری میشوند. در مدل انبارش و نگهداری بصورت جداگانه، تخصیص محصولات به انبارها و سردخانههای موجود در آنها نشان داده شد و سپس با مقایسه نتایج انبارش واقعی با انبارش مدل پیشنهادی مشاهده شد که میزان هزینههای مدل پیشنهادی کمتر از مدل واقعی است، زیرا در مدل واقعی بخشی از محصولاتی که بدلیل داشتن زمان انبارش 9ماه باید در سردخانههای CA نگهداری میشدند، به سردخانههای با زمان نگهداری6 ماه(SF) تخصیص داده شدند، و این امر سبب کاهش سطح کیفیت محصولات و اعمال هزینههای اضافه بر سیستم گردیده است. همچنین، برای محصولات با مدت زمان انبارش 6 و 3ماه نیز جابجایی قرارگیری در سردخانهها دیده میشود. در نهایت و در مدل یکپارچه نیز میزان تخصیص محصولات به سردخانهها و مقدار کالای خریداری شده مشخص شد، که نتایج حاصل مانند مدل جداگانه نشانگر این امر است که میزان محصولات خریداری شده که دارای مدت زمان نگهداری 9 ماه میباشند نسبت به سایر زمانهای نگهداری بسیار بیشتر است. زیرا محصولاتی که سطح کیفیت بالایی دارند و میتوانند در مدت زمان طولانیتری نگهداری شوند، بیشتر از محصولات با سطح کیفیت و زمان نگهداری متوسط و کم خریداری میشوند. همچنین هزینههای کل سیستم در حالت یکپارچه، نسبت به مدلهای جداگانه دارای کاهش بسیار چشمگیری میباشد.
تحقیقات آتی
1- همانطور که ملاحظه شد، کلیه پارامترهای مدل بصورت قطعی در نظر گرفته شده است. در پژوهشهای آتی میتوان بعضی پارامترها مانند عرضه محصولات را بصورت پارامتر غیرقطعی در نظر گرفت.
2- در این تحقیق، هزینههای انرژی، تدارکات و نیروی کار منظور نگردیده است، که در تحقیقات آتی میتوان این هزینهها را به مدل افزود.
3- در مدل ارائه شده فقط سطح خرید و انبارش درنظر گرفته شده است. برای پژوهشهای آینده میتوان سطوح دیگر زنجیره را نیز به مدل اضافه نمود.