استراتژی‌های قیمت‌گذاری و هماهنگی یک زنجیره تامین دو کاناله با توجه به کیفیت ‌سبز و تلاش برای فروش_ مقاله اول

چکیده:

در سال­‌های اخیر به دلیل رشد سریع اینترنت و افزایش کاربران گوشی­‌های هوشمند، مشتریان ترجیح می‌­دهند به‌­صورت آنلاین خرید کنند، لذا تولیدکنندگان تمایل دارند علاوه بر کانال مستقیم، کانال آنلاین نیز راه­اندازی کنند. این تحقیق به بررسی استراتژی قیمت­گذاری ومکانیزم هماهنگی بین اعضای زنجیره‌تامین دو کاناله می‌پردازد. که در آن یک محصول سبز (سازگار با محیط زیست) از طریق کانال مستقیم (آنلاین) و یک محصول غیرسبز (سنتی) از طریق یک کانال خرده‌فروش آفلاین ارائه می‌شود. در این تحقیق سه مدل متمرکز، غیرمتمرکز و هماهنگی در زنجیره تامین دو کاناله (DCSC) بررسی می‌شود که رویکرد نظریه‌بازی استکلبرگ  برای تجزیه و تحلیل مدل غیرمتمرکز استفاده شده‌است و هماهنگی کانال از طریق مکانیسم تقسیم سود مازاد برای بدست آوردن موقعیت برد - برد برای هر عضو زنجیره تامین به­‌دست می‌آید. نتایج بهینه مقایسه و یک آنالیز حساسیت برای مطالعه تاثیر برخی پارامترهای کلیدی انجام می‌شود. در انتها مشخص می‌شودکه سطح کیفیت سبز در مدل همکاری بالاتر است.

کلیدواژه‌ها :زنجیره‌تامین دو کاناله، محصولات جایگزین، کیفیت سبز، تلاش برای فروش، نظریه بازی­‌ها، هماهنگی کانال. 

مقدمه:

امروزه به دلیل مقررات سخت‌گیرانه, آگاهی مشتریان و رقابت، سازمان ها تلاش می­‌کنند با اتخاذ اقدامات زیست محیطی در زنجیره تامین خود به سمت پایداری محیط زیست حرکت کنند، استفاده از محصول سبز یکی از راه هایی است که آسیب به محیط زیست را کاهش می‌دهد. در این مقاله یک زنجیره تامین دو­کاناله را در نظر می‌گیرد که در آن تولیدکننده از کانال مستقیم آنلاین برای فروش محصول جایگزین سبز، و از یک خرده‌فروش برای فروش یک محصول غیر سبز استفاده می‌­کند. تقاضا برای هر کانال به عنوان تابعی خطی از فروش قیمت هر دو محصول و همچنین سطح کیفیت‌ سبز و سطح تلاش برای فروش خرده‌فروشی به­‌دست می­‌آید. قیمت فروش و سطح تلاش فروش برای محصولات غیر سبز توسط خرده‌فروش انتخاب می‌شوند، در حالی که تصمیم‌گیری برای قیمت فروش و سطح کیفیت سبز محصول سبز توسط تولیدکننده انجام­‌می‌شود. در تحقیق سعی شده به سوالات زیر پاسخ داده شود.

·         تحت چه شرایطی تمام اعضای کانال بیش‌ترین سود خود را با درنظر گرفتن کیفیت ‌سبز و تلاش برای فروش به­‌دست می‌آورند؟

·         چگونه ضرایب هزینه‌ی سطح کیفیت ‌سبز و سطح تلاش برای فروش بر تقاضای هر کانال و استراتژی‌های قیمت‌گذاری هر عضو اززنجیره تاثیر می‌گذارد؟

·         هماهنگی کانال چگونه بر تصمیمات بهینه همه اعضای زنجیره تاثیرمی‌گذارد؟

برای این منظور از سه ساختار تصمیم‌گیری متمرکز، غیرمتمرکز و هماهنگ استفاده شده است.

نوآوری و مرور ادبیات:

جریان‌های مرور ادبیات عبارتند از: (1) محصولات سبز، (۲) تلاش برای فروش، (3) زنجیره تامین دوکاناله و (۴) هماهنگی کانال. این تحقیق بر محصول جایگزین سبز در زنجیره‌تامین برای مشتریان آگاه نسبت به محیط زیست، تمرکز دارد.

با توجه به مرور ادبیات فوق، خلاهای تحقیقاتی زیر شناسایی شده‌است .

·         امروزه به دلیل بالارفتن سطح اطلاع رسانی، مشتریان از اهمیت بالای محیط‌زیست آگاه هستند و در خرید هم این موضوع را مورد توجه قرار می­دهند، لذا اگر قرار بر برابری قیمت عرضه دو محصول سبز و سنتی باشد، محصول سبز در اولویت است. تاکنون مقالات کمی هستند که در جایگزین کردن محصول، آگاهی زیست محیطی مشتریان را نیز در یک زنجیره تامین دو کاناله در نظر بگیرند.

·         تحقیقات قبلی تلاش برای فروش را در یک زنجیره تامین با یک نوع محصول، مورد توجه قراردادند، اما هیچ مطالعه‌ای در یک زنجیره تامین دوکاناله گزارش نشده‌است، که با محصولات سبز و غیرسبز سر و کار داشته باشد. همچنین، تلاش برای فروش به عنوان یک متغیر تصمیم‌ در یک زنجیره تامین دوکاناله درنظرگرفته نشده‌است .

·         اثرات ضریب هزینه در سطح کیفیت سبز و سطح تلاش برای فروش به طور همزمان در یک زنجیره تامین دوکاناله بررسی نشده‌است. همچنین، تنها معدودی از نویسندگان سطح کیفیت سبز را به عنوان متغیر تصمیم در یک زنجیره تامین دوکاناله درنظر گرفته‌اند.

مدل ارائه شده:

تقاضا در هر کانال به صورت تابع خطی از سطح کیفیت‌ سبز محصول و سطح تلاش برای فروش بیان می‌شود. در تقاضای کانال آنلاین، قیمت فروش تولیدکننده اثر‌منفی، قیمت فروش خرده‌­فروش و سطح کیفیت ‌سبز تولیدکننده اثر مثبت دارد و تمایل به خرید آنلاین و تلاش برای فروش خرده‌فروش، هر کدام با یک ضریبی بر روی تقاضای کالای سبز تاثیرگذار هستند.

و همچنین، در تقاضای کانال آفلاین، قیمت فروش خرده‌فروش اثرمنفی و تلاش برای فروش خرده‌فروش اثرمثبت دارد.

تابع سود در ساختارمتمرکز :

در این ساختار متغیر های تصمیم، قیمت فروش آنلاین, قیمت فروش آفلاین, سطح کیفیت‌سبز و سطح تلاش برای فروش است، که برای هر کدام بهترین مقدار در نظر گرفته می‌شود، تابع سود زنجیره در حالت متمرکز مجموع دو تابع سود تولیدکننده و خرده فروش است، که برابر است با سود حاصل از فروش محصول (که بسته به سطح تقاضای محصول است) منهای هزینه تلاش برای فروش محصول غیر سبز و هزینه سرمایه­‌گذاری برای تولید محصول سبز است.

تابع سود در ساختار غیرمتمرکز:

در این حالت هر یک از اعضای زنجیره به دنبال ماکسیمم کردن تابع سود خود هستند و رهبری زنجیره را تولیدکننده به دست دارد. تابع‌سود تولیدکننده از سه بخش تشکیل شده، که بخش اول و دوم، سود ناخالص از فروش (قیمت منهای هزینه، در تقاضای کالا) برای هر دو کالا را نشان می­دهد و در بخش سوم هزینه سرمایه­‌گذاری برای محصول‌سبز از آن کسر می‌شود.

و همچنین، تابع سود خرده‌فروش برابر است با سود حاصل از فروش محصول منهای هزینه تلاش برای فروش.

تابع سود در ساختار هماهنگی:

 

هماهنگی در زنجیره با استفاده از قرارداد تقسیم سود مازاد صورت می‌گیرد. به این صورت که تابع سود تولیدکننده (خرده‌فروش) در حالت هماهنگی مقدار بیشتری از بهترین مقدارش در حالت غیر متمرکز به‌علاوه‌ی سود مازاد از قرار داد که بر اساس قدرت چانه‌زنی اعضا تعیین شده است، حاصل می‌شود.

نتیجه‌گیری و بینش‌های مدیریتی:

نتایج این تحقیق، مفاهیم مدیریتی کلیدی زیر را بیان می‌کند .

·         قرارداد هماهنگی، از طریق تقسیم سود مازاد یک استراتژی موثر برای ایجاد یک موقعیت برد - برد برای هر عضو فراهم می‌­آورد.

·     سود مازاد تولید شده از طریق هماهنگی می‌تواند در یک تکنولوژی یا تحقیقات سبز برای بهبود عملکرد زیست‌محیطی یک زنجیره‌تامین دوکاناله سرمایه‌گذاری شود.

·         سطح کیفیت سبز در مدل هماهنگی بالاتر است و لذا مدل هماهنگی از دیدگاه زیست محیطی سودمندتر است.

·      مدل هماهنگی تقاضای بزرگ‌تری برای محصولات سبز و غیرسبز ایجاد می‌کند و سود اعضای کانال و زنجیره تامین را در مقایسه با مدل غیرمتمرکز بهبود می‌بخشد.

·     در صورتی که تولید کننده،یک محصول با کیفیت سبز بالا ارائه دهد، یا قدرت فروش آنلاین بیشتر از فروش مستقیم باشد، درنتیجه خرده‌فروش تلاش بیشتری برای فروش محصول غیر سبز می‌کند.

·         تولید کننده با قدرت چانه زنی کم‌تر باید بیشتر برای رقابت با محصولات غیر سبز سرمایه‌گذاری کند.

·         تولیدکننده و خرده‌فروش هزینه‌های اضافی خود را با تنظیم قیمت فروش بالاتر جبران می‌کنند.