زنجیره تامین دارو - قسمت هفتم

10 چالش مهم در زنجیره تأمین دارو

در قسمت‌های قبلی به بررسی فرآیندهای اصلی در زنجیره تأمین دارو یعنی تولید، توزیع و خرده‌فروشی پرداخته و همچنین با ارکان اصلی این زنجیره یعنی فراهم بودن، در دسترس بودن و قابل خرید بودن داروها آشنا شدیم. در این قسمت به بررسی یکی از مقالات جدید در حوزه زنجیره تأمین دارو می‌پردازیم. عنوان مقاله "The top ten global health supply chain issues: Perspectives from the field" می‌باشد که در سال 2014 در مجله "Operations Research for Health Care" به چاپ رسیده است. خوانندگان عزیز می‌توانند 

  اصل مقاله را از لینک زیر دریافت نمایند.

The top ten global health supply chain issues: Perspectives from the field

در این مقاله سعی شده است تا چالش‌های اساسی در زنجیره تأمین دارو را از طریق مصاحبه و نظرسنجی با خبرگان این حوزه شناسایی و به ترتیب اهمیت طبقه‌بندی نمایند. شایان ذکر است بسیاری از توضیحاتی که در ارتباط با هر یک از چالش‌ها آورده شده است نظرشخصی و برداشت آزاد نویسنده از اصل مقاله می‌باشد.

(1) Lack of coordination

در این مقاله، نبود هماهنگی بین اعضای زنجیره تأمین دارو به‌عنوان مهم‌ترین چالش در صنعت دارو اعلام شده است. بسیاری از مواقع، اعضای زنجیره تأمین دارو اهداف متضادی با یکدیگر دارند و ممکن است تصمیمات آن‌ها برای کل زنجیره تأمین بهینه نباشد. در چنین شرایطی نیاز است تا با استفاده از ابزارهای هماهنگی در زنجیره تأمین دارو همچون قراردادهای تأخیر در پرداخت، بازگشت خرید و غیره تا حد امکان این تضاد را از میان برداشته و زنجیره تأمین را هماهنگ نمود.

(2) Inventory management

مدیریت موجودی‌ها به‌عنوان دومین چالش اساسی در زنجیره تأمین دارو شناسایی شده است. وجود تعداد زیاد اقلام دارویی  (بالغ بر 3000 قلم در برخی شرکت‌ها) و نبود اطلاعات دقیق از جمله مواردی است که مدیریت موجودی‌ها در زنجیره تأمین دارو را با چالش روبرو می‌کند.

(3) Demand information

نبود اطلاعات تقاضا در سطوح مختلف زنجیره از جمله چالش‌های اساسی در زنجیره تأمین دارو می‌باشد. با توجه به اینکه دارو با سلامت مردم در ارتباط است به همین علت می‌بایست تمهیداتی اندیشیده شود تا تقاضای واقعی داروها  برای همه اعضا در دسترس باشد. تقاضای واقعی داروها در پایین‌ترین سطح زنجیره قابل مشاهده است. اما اعضای بالادستی زنجیره همچون تولیدکنندگان و توزیع‌کنندگان سفارش خود را از عضو پایین‌دستی خود گرفته و به همین علت ممکن است در پیش‌بینی تقاضای واقعی بازار دچار خطا شوند.

(4) Human resource dependency

کمبود منابع انسانی کارآمد در حوزه زنجیره تأمین دارو از جمله دیگر چالش‌های اساسی این حوزه می‌باشد. حوزه های زنجیره تأمین و دارو هر یک پیچیدگی‌های خاص خود را داشته و نیاز است تا تصمیم‌گیری‌ها در زنجیره تأمین دارو توسط متخصصین آشنا با هر دو حوزه صورت پذیرد.

(5) Order management

مدیریت سفارشات از جمله چالش‌های اساسی در زنجیره تأمین دارو می‌باشد. با توجه به نبودن اطلاعات دقیق تقاضا و زمان‌های تحویل طولانی داروها نیاز است تا سفارشات به نحو صحیحی مدیریت شوند. علاوه بر این، در بسیاری از مواقع تاخیرات به وجود آمده در تحویل سفارشات و یا سهمیه‌بندی‌های انجام شده برای داروها این فرآیند را دشوارتر می‌کند.

(6) Shortage avoidance

فراهم نمودن داروی مناسب برای بیماران با سلامت جامعه ارتباط مستقیم دارد و به همین علت می‌توان از دارو به‌عنوان یک کالای استراتژیک نام برد. برای جلوگیری از وقوع کمبود در سیستم‌های دارویی نیاز است تا تدابیر خاصی اندیشیده شود. توزیع هرچه بهتر توزیع‌کنندگان و نگهداری مقادیر بیشتر موجودی توسط داروخانه‌های از جمله عواملی است که از وقوع کمبود در سیستم جلوگیری می‌کند. با این حال با توجه به اینکه داروها تاریخ انقضاء دارند نگهداری مقادیر بیشتر این اقلام می‌تواند موجب افزایش هزینه‌های ضایعات در سیستم شود.

(7) Expiration

تاریخ انقضاء داروها یکی از علل اصلی ضایعات محصول در زنجیره تأمین دارو می‌باشد. گذشتن تاریخ انقضاء داروها می‌تواند موجب ضرر مالی فراوانی برای شرکت‌ها شود. علاوه بر این، شرکت‌ها می‌بایست داروهای تاریخ گذشته را با استفاده از روش‌های مناسب منهدم نمایند. عوامل مختلفی در گذشتن تاریخ انقضاء داروها نقش دارند که به‌عنوان مثال می‌توان به عدم پیش‌بینی صحیح تقاضا، مدیریت نامناسب خرید، موجودی‌ها و انبار اشاره کرد. در بسیاری از مواقع داروخانه‌ها از قبول دارویی که کمتر از 6 ماه تاریخ انقضا دارو خودداری کرده و درنتیجه شرکت‌های توزیع‌کننده می‌بایست با مدیریت صحیح، قبل از نزدیک شدن تاریخ انقضاء داروها آن‌ها را به فروش برساند. با توجه به اهمیت تاریخ انقضاء داروها نیاز است تا هنگام خارج کردن داروها از انبار از سیستم FEFO (First-Expired-First-Out) استفاده نموده و ابتدا داروهایی را که تاریخ انقضاء نزدیک‌تری دارند از انبار خارج نمود.

(8) Warehouse management

مدیریت انبارها در ارتباط با موضوعاتی همچون طراحی انبار، ذخیره‌سازی کالاها و مدیریت فضای انبار می‌باشد.

(9) Temperature control

بسیاری از داروها و واکسن‌ها می‌بایست در دمای خاصی حمل و نگهداری شوند. به این داروها اصطلاحاً داروهای یخچالی و به زنجیره تأمین آن‌ها زنجیره تأمین سرد گفته می‌شود. هنگام حمل و نگهداری این اقلام نیاز است تا با استفاده از سیستم‌های خاصی تغییرات دمای آن‌ها در هر لحظه ثبت و نگهداری شود. عدم کنترل صحیح دما می‌تواند موجب کاهش کیفیت این اقلام و حتی از بین رفتن آن‌ها شود. در قسمت‌های بعدی به‌طور دقیق‌تر زنجیر ه تأمین سرد را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

(10) Shipment visibility

با توجه به اهمیت دارو و ارتباط آن با سلامتی جامعه نیاز است تا کلیه داروها پس از تولید و خروج از کارخانه تولیدی ردیابی شوند. پس از آنکه داروها تولید و حتی توزیع شدند ممکن است وجود نقصان در داروهاشناسایی شده و در نتیجه نیاز است تا هرچه سریع‌تر داروها از سطح بازار جمع‌آوری شوند. به همین می بایست سیستمی طراحی شود تا روند تولید، توزیع و حتی خرده‌فروشی دارو قابل ردیابی باشد.

پی‌نوشت: به‌منظور دسترسی آسان‌تر به این سلسله مطالب، ازاین‌پس خوانندگان عزیز می‌توانند به مطالب نوشته شده توسط محمدرضا نعمت الهی ([e-mail]) در وبلاگ مراجعه نمایند.