رقابت و ائتلاف تولید کنندگان در زنجیره تامین سبز دو سطحی با موازنه تولید بین کیفیت سبز و غیر سبز – مقاله نهم

چکیده:

در این مقاله یک زنجیره تامین سبز دو سطحی شامل یک خرده‌فروش و تعداد زیادی تولیدکننده در نظر گرفته شده است. محصولات دارای دو درجه کیفت سبز و غیر سبز است که تولیدکننده راجع به آن تصمیم‌گیری می‌کند و خرده‌فروش فقط در مورد قیمت محصولات تصمیم می‌گیرد و همچنین تقاضا برای محصولات از دو نوع مشتریان "سنتی" و "آگاه" است. برای به حداکثر رساندن سود زنجیره تامین  دو سناریو مدل متمرکز و یک بازی استکلبرگ بین تولیدکنندگان و خرده‌فروش بررسی می‌شود و در آخر رقابت نش بین تولیدکنندگان تحیل می‌شود و نتایج نشان می‌دهد، زمانی که تعداد تولیدکنندگان کم است کیفیت سبز در ساختار متمرکز بیشتر است اما زمانی که تعداد تولیدکنندگان بیشتر می‌شود مدل رقابت بین تولیدکنندگان کیفیت سبز بالاتری دارد. ائتلاف بین تولیدکنندگان در هر صورت باعث کاهش کیفیت سبز و غیر سبز می‌شود و تنها با افزایش مشتریان آگاه کیفت سبز بالاتر می‌رود و کیفیت غیر سبز حذف می‌شود.

کلمات کلیدی: کیفیت سبز، کیفیت غیر سبز، زنجیره تامین سبز، رقابت، ائتلاف.

 

مقدمه:

کیفیت سبز یک محصول با  میزان آسیب به محیط زیست مشخص می‌شود، لذا کیفیت سبز محصولاتی که به محیط زیست کمتر آسیب می‌زنند بیشتر است. استفاده از مواد بازیافت شده باعث افزایش کیفیت سبز محصول می‌شود اما ممکن است به کیفیت غیر سبز مانند بادوامی محصول صدمه بزند، لذا کیفیت سبز و غیر سبز به عنوان دو متغیر تصمیم در نظر گرفته می‌شوند. این مقاله یک زنجیره تامین سبز دو سطحی شامل تولیدکنندگان متعدد و یک خرده‌فروش بررسی می‌کند که در آن تولیدکنندگان باید هر دو کیفیت سبز و غیر سبز را انتخاب کنند. فرض می‌کنند که کیفیت غیر سبز در کیفیت سبز مقعر است یعنی، با افزایش کیفیت سبز ابتدا کیفیت غیر سبز افزایش و سپس کاهش می‌یابد، در حقیقت یک توازن بین کیفیت سبز و غیر سبز برقرار است. با در نظر گرفتن این فرضیات تاثیر تبانی و رقابت تولیدکنندگان بر روی کیفیت سبز و غیر سبز با استفاده از یک مدل متمرکز و بازی استکلبرگ در حالت رقابت و ائتلاف تولیدکنندگان تحلیل و بررسی می‌شود.

مرور ادبیات و نوآوری‌ها:

ادبیات این مقاله به دو جریان تقسیم می‌شود: (1) رقابت تولیدکنندگان، تبانی تولیدکنندگان و قیمت گذاری، (2) کیفیت سبز و غیر سبز محصول.

نوآوری‌های مساله به شرح زیر می‌باشد:

·         در نظر گرفتن  بیش از یک تولیدکننده.

·         بررسی تاثیر رقابت و ائتلاف تولیدکنندگان بر قیمت، کیفیت سبز و غیر سبز محصول.

·         در نظر گرفتن هم زمان مشتریان سنتی و آگاه.

·         در نظرگرفتن توازن تجاری بین کیفیت سبز و غیر سبز.

·         بررسی تاثیر پارامترهای شامل حساسیت تقاضا، سهم مشتریان آگاه و زیان تولیدکنندگان بر روی کیفیت سبز و غیر سبز.

مدل ارائه شده:

این مقاله یک زنجیره تامین دو سطحی شامل n تولیدکننده و یک خرده‌فروش را در نظر گرفته است. تولیدکنندگان محصولات مشابه‌ هم را تولید می‌کنند، اما با کیفیت سبز و غیر سبز متفاوت و خرده فروش  قیمت‌های خرده‌فروشی را برای به حداکثر رساندن سود خود انتخاب می‌کند همچنین خرده‌فروش در این مساله قدرت چانه‌زنی برای تعیین قیمت عمده‌فروشی را نیز دارد. در این بخش انتخاب‌های کیفیت سبز و غیر سبز تولیدکنندگان تجزیه و تحلیل می‌شود و تاثیر هماهنگی زنجیره تامین و ائتلاف تولیدکنندگان را در چنین انتخاب‌هایی را مورد مطالعه قرار می‌گیرد. فرم کلی مساله به شکل زیر است:

توابع تقاضا به ترتیب برای مشتریان "آگاه به محیط زیست" و "سنتی" برای محصول i ام به فرم زیر است:

توابع سود برای تولیدکننده i ام و خرده‌فروش به فرم زیر است:

 

ساختار متمرکز:

در این مدل تولیدکنندگان و خرده‌فروش با در مورد درجه کیفیت سبز و غیر سبز و قیمت خرده‌فروشی تصمیم می‌گیرند و تابع سود کل زنجیره به شکل زیر است:

 

بازی استکلبرگ:

در این بازی،خرده فروش رهبر و تولیدکنندگان پیرو هستند، ابتدا خرده فروش قیمت عمده‌فروشی و خرده‌فروشی هر یک از محصولات را انتخاب می‌کنند. با توجه به قیمت‌هایی که توسط خرده‌فروش انتخاب شده‌اند، تولید کنندگان کیفیت سبز و غیر سبز محصولات مربوطه خود را تعیین می‌کنند. با داشتن اطلاعات کامل، خرده‌فروش می‌تواند با توجه به انتخاب‌های تولیدکنندگان همه قیمت‌های خرده‌فروشی احتمالی را پیش‌بینی کند و بر همین اساس  بردار قیمت بهینه را انتخاب کند. رفتار تولیدکنندگان می‌تواند به دو شکل باشد، رقابتی یا تبانی که در ادامه به بررسی آن پرداخته می‌شود.

·         رقابت بین تولیدکنندگان(تعادل نش):

در این بازی تولیدکنندگان به رقابت می‌پردازند، یعنی تولید کنندگان به طور همزمان درجه کیفیت سبز و غیر سبز خود در جهت بیشینه کردن تابع سود خود، مشخص می‌کنند. حال  n تابع سود تشکیل می‌شود، برای رفع این مشکل از تعادل نش استفاده می‌شود، به این صورتکه انتخاب تولیدکنندگان بهترین پاسخ به یک دیگر است، یعنی تولیدکنندگان براساس n-1 پاسخ دیگر، انتخاب می‌کنند.

·       ائتلاف بین تولیدکنندگان:

گاهی اوقات تولیدکنندگان ممکن است ائتلاف کنند. زمانی که این اتفاق رخ می‌دهد، سود کل تولیدکنندگان به حداکثر می‌رسد. اگر هیچ یک از تولید کنندگان از این پیمان ضرر نکنند، امکان پذیر است که چنین ائتلافی را تحمل کنند. تابع سود به شکل زیر است:

 

نتیجه گیری و بینش‌های مدیریتی:

·         زمانی که قیمت‌های خرده‌فروشی پایین است، سود تولید کننده تحت سیاست متمرکز نسبت به سیاست بازی استکلبرگ بیشتر است.

·         سود خرده‌فروش تحت سیاست بازی استکلبرگ بیشتر از سیاست متمرکز است.

·         ائتلاف در میان تولیدکنندگان سود خرده‌فروش را کاهش می‌دهد.

·         ائتلاف در میان تولید کنندگان کیفیت سبز و غیر سبز را که توسط تولید کنندگان انتخاب شده‌اند کاهش می‌دهد.

·         رقابت در میان تولید کنندگان کیفیت سبز را افزایش می‌دهد.

·         اگر تعداد تولیدکنندگان کوچک باشد، کیفیت سبز، تحت سیاست متمرکز بیشتر است.

·         اگر تعداد تولید کنندگان زیاد باشد، کیفیت سبز تحت سیاست بازی استکلبرگ با تبانی بین تولیدکنندگان بیشتر است.

·         افزایش سهم مشتریان آگاه از محیط‌زیست، کیفیت سبز محصولات را افزایش می‌دهد.