مکانیزم هماهنگی، تسهیم ریسک و ریسک‌گریزی در یک زنجیره تامین پارچه پنج سطحی با عدم‌قطعیت در تقاضا و عرضه_مقاله نهم

چکیده:

زنجیره تامین پارچه به‌دلیل نوسانات زیاد در تولید پوشاک و پنبه ناشی از مسئله هماهنگی و عملکرد غیرقطعی، توجه جهانی را به خود جلب کرده است. این مقاله یک مدل تحلیلی برای زنجیره تامین پارچه با ساختار پنج سطحی شامل خرده‌فروش پوشاک، تولیدکننده پوشاک، شرکت نساجی، شرکت الیاف و شرکت پنبه با عدم‌قطعیت در تقاضا و عرضه را با استفاده از یک قرارداد قیمت عمده‌فروشی ارائه می‌دهد. قرارداد قیمت عمده‌فروشی به‌تنهایی نمی‌تواند زنجیره تامین را هماهنگ کند. بنابراین، قرارداد بازخرید و قرارداد رزرو برای هماهنگی زنجیره‌تامین پیشنهاد می‌شود، که به‌ترتیب در سناریوهای خرده‌فروش-رهبر و تولیدکننده-رهبر مورد بررسی قرار می‌دهد. علاوه بر این، برای بهبود سودآوری شرکت پنبه از مکانیزم تسهیم ریسک بین شرکت الیاف و شرکت پنبه استفاده می‌شود. نگرش ریسک‌گریز خرده‌فروش پوشاک و شرکت پنبه منجر به مشکل موجودی اضافی پنبه می‌شود. ابتدا، قیمت‌گذاری مشترک و تصمیم‌گیری در مورد میزان سفارش پوشاک بررسی می‌شود، سپس با توجه به عدم‌قطعیت تولید برای تمام اعضای سطح متوسط، قرارداد جریمه-پاداش برای هماهنگی معاملات دوطرفه پیشنهاد می‌شود.

کلید واژه‌ها: مدیریت زنجیره تامین، زنجیره تامین پوشاک، هماهنگی زنجیره تامین، عملکرد غیرقطعی و تسهیم ریسک 

مقدمه:

در سال‌های اخیر، زنجیره تأمین پارچه به‌دلیل نوسانات زیاد در تولید پنبه و پوشاک توجه جهانیان را به خود جلب کرده است. با توجه به بررسی‌های انجام شده دو عامل مهم، هماهنگی و عدم اطمینان از عملکرد شرکت پنبه به‌عنوان مانعی برای دستیابی به کارایی مطلوب شناخته می‌شود. هماهنگی همچنان یک مشکل اساسی در زنجیره تأمین پارچه است. عدم اطمینان از میزان تقاضا (به‌دلیل تغییر سریع ترجیحات مشتری)، پیچیدگی بیشتری را برای ایجاد هماهنگی به‌ویژه در خرده‌فروشان پوشاک مد به‌وجود آورده است. از طرف دیگر، استراتژی‌های محافظه‌کارانه خرده‌فروشان پوشاک اغلب منجر به سناریویی می‌شود که نمی‌توان تقاضای کل مشتری را برآورده کرد. تغییر قدرت کانال از تولیدکننده پوشاک به خرده‌فروش پوشاک (به‌دلیل ظهور خرده‌فروشان بزرگی مانند نایک و غیره) معضل ایجاد قرارداد مناسب را ایجاد می‌کند. همچنین، عدم‌قطعیت مربوط به تولید پنبه به همراه نوسان قیمت، بر عملکرد کلی زنجیره تأمین پارچه تأثیر می‌گذارد. ریسک‌گریزی شرکت پنبه اغلب منجر به تغییر در برنامه‌ریزی تولید می‌شود.

این مقاله با توجه به مشکلات اشاره شده در زنجیره تامین پوشاک سعی در پیدا کردن راه‌حل‌های احتمالی آن‌ها دارد. در این مقاله یک زنجیره تامین پنج سطحی شامل شرکت پنبه، یک شرکت الیاف، شرکت نساجی (پارچه)، تولید‌کننده پوشاک و خرده‌فروش پوشاک با عدم‌قطعیت تقاضا و عرضه در نظر می‌گیرد. قرارداد قیمت عمده‌فروشی برای هماهنگی در میزان سفارش خرده‌فروش، میزان تولید شرکت پنبه و تصمیمات قیمت‌گذاری تولیدکننده، شرکت نساجی، شرکت الیاف و شرکت پنبه پیشنهاد می‌شود. قرارداد قیمت عمده فروشی قادر به هماهنگی این زنجیره تأمین نیست.

مرور ادبیات:

این مقاله به بررسی سه جریان از ادبیات می‌پردازد: (1) مکانیزم هماهنگی در زنجیره تأمین پارچه، (2) مکانیزم هماهنگی با وجود تقاضا و عملکرد غیر قطعی و (3) تسهیم ریسک و ریسک‌گریزی در زنجیره تأمین.

نوآوری:

• برای هماهنگی زنجیره تامین پارچه پنج سطحی، قرارداد بازخرید و قرارداد رزرو در دو سناریو تولیدکننده-رهبر و خرده‌فروش-رهبر بررسی می‌شود. همچنین در سناریوهایی با ضرر زیاد، برای افزایش سودآوری شرکت پنبه مکانیزم تسهیم هزینه ریسک پیشنهاد می‌شود.
• سودآوری اعضای زنجیره تأمین پارچه در قراردادهای پیشنهادی، تأثیر عدم‌قطعیت تولید پنبه در هماهنگی و ریسک‌گریزی مورد بررسی قرار می‌گیرد.
• تصمیم‌گیری در مورد قیمت‌گذاری و میزان سفارش پوشاک برای زنجیره تأمین متمرکز و خرده‌فروش در شرایط غیرمتمرکز بررسی می‌شود. همچنین درصورت تولید غیرقطعی در هر سطح، برای هماهنگی یک قرارداد دوجانبه جریمه-پاداش (BSRP) پیشنهاد می‌شود.

مدل ارائه شده:

زنجیره تامین پارچه در این مقاله شامل پنج عضو (شرکت پنبه (C)، شرکت الیاف (F)، شرکت نساجی (T)، تولیدکننده پوشاک (AM) و خرده‌فروش پوشاک (AR)) می‌باشد. در شکل زیر ساختار زنجیره تامین و همچنین مکانیزم موجود در این مقاله به تصویر کشیده شده است.

• ساختار متمرکز

P_A قیمت خرده‌فروشی برای هر واحد پوشاک، v_A هزینه اسقاط هر واحد پوشاک،  R_Sمقدار تولید برنامه ریزی شده پنبه، Q_A مقدار سفارش زنجیره تامین، X تقاضای تصادفی، C_n هزینه تولید هر واحد n (n عضو A,F,T,C) و C_C^S قیمت هر واحد پنبه در بازار را نشان می‌دهد. عملکرد سود مورد انتظار از زنجیره تأمین پارچه در ساختار متمرکز به شرح زیر است.

در تابع سود فوق، جمله داخل پرانتز اول و دوم به‌ترتیب، درآمد و هزینه کل را نشان می‌دهد. این درآمد شامل درآمد حاصل از فروش پوشاک و ارزش اسقاط است. هزینه کل شامل هزینه‌های تولید پوشاک(A)، پارچه (T)، الیاف (F) و پنبه (C) است. همچنین، شامل هزینه نگهداری پنبه اضافی (h_c) به‌دلیل تولید بیشتر و هزینه خرید پنبه از بازار که به‌دلیل تولید کمتر است.

• ساختار غیر متمرکز

عملکرد سود مورد انتظار خرده‌فروش پوشاک (AR)، تولید کننده پوشاک (AM)، شرکت نساجی (T)، شرکت الیاف (F) و شرکت پنبه (C) در قرارداد قیمت عمده‌فروشی (WP) و ساختار غیر متمرکز به شرح زیر است:

توابع سود مورد انتظار فوق، جمله اول و دوم به ترتیب بیانگر درآمد کل و  هزینه کل هستند. برای خرده‌فروش پوشاک، هزینه فقط شامل هزینه تهیه پوشاک با قیمت عمده‌فروشی از تولیدکننده پوشاک است. برای تولیدکننده پوشاک، شرکت نساجی و شرکت الیاف، هزینه کل شامل هزینه تولید کالای مربوطه و هزینه تهیه مواد اولیه مربوطه می‌باشد. برای شرکت پنبه، هزینه شامل هزینه تولید، هزینه نگهداری در صورت تولید زیاد و هزینه خرید از بازار به‌دلیل تولید کم می‌باشد.

• هماهنگی زنجیره تأمین پارچه پنج سطحی

هماهنگی بین تولیدکننده و خرده فروش با استفاده از قراردادهای بازخرید و قرارداد رزرو در دو ساختار تولیدکننده-رهبر و خرده‌فروش-رهبر بررسی می‌شود. هماهنگی انعطاف‌پذیری بیشتری را برای پرداختن به مسائل مربوط به تولید بیشتر یا کمتر مرتبط با شرکت پنبه ایجاد می‌کند.

o      هماهنگی با استفاده از قرارداد بازخرید در سناریوی تولیدکننده-رهبر

تولیدکننده پوشاک قرارداد بازپرداخت را به خرده‌فروش پوشاک ارائه می‌دهد که تولیدکننده قیمت‌عمده فروشی (W_A) را تعیین می‌کند و در پایان فصل لباس‌های فروخته نشده را با قیمت بازخرید b_A از خرده‌فروش پس می‌گیرد. در توابع زیر به‌ترتیب سود خرده‌فروش و تامین‌کننده آمده است.

o      هماهنگی با استفاده از قرارداد رزرو در سناریوی خرده‌فروش-رهبر

در ابتدای دوره، خرده‌فروش پوشاک قرارداد رزرو را به تولیدکننده پوشاک پیشنهاد می‌دهد. خرده‌فروش پوشاک ابتدا قیمت هر واحد پوشاک o_A و مقدار تولید (Q _A) را به تولید‌کننده پوشاک ارائه می‌دهد. در نهایت پس از تحقق تقاضا و با توجه به قیمت توافقی (e_A)، خرده‌فروش به ازای هر واحد پوشاک فروخته شده به تولیدکننده e_A+o_A پرداخت می‌کند. در توابع زیر به‌ترتیب سود خرده‌فروش و تامین‌کننده آمده است.

در ادامه حالات مختلفی برای افزایش سودآوری و کاهش ریسک مورد بررسی قرار می‌گیرد.

قرارداد تسهیم ریسک بین شرکت پنبه و شرکت الیاف

شرکت پنبه به‌دلیل عدم‌اطمینان تولید، ضررهای مالی بالایی متحمل می‌شود. بنابراین، قرداد تسهیم ریسک برای بهبود سودآوری شرکت پنبه پیشنهاد می‌شود. هماهنگی باعث افزایش سودآوری اعضای زنجیره تأمین در مقایسه با سودآوری آن‌ها در شرایط غیرمتمرکز می‌شود. قرارداد تسهیم ریسک (RS) بین شرکت الیاف و شرکت پنبه پیشنهاد می‌شود تا خطرات تولید بیشتر یا کمتر از نیاز شرکت پنبه را کنترل کند. فرمول زیر سود تولیدکننده و خرده‌فروش را در قرارداد تسهیم هزینه نشان می‌دهد.

بتا سهم هزینه ریسک شرکت الیاف را نشان می‌دهد، و در عوض شرکت پنبه محصولات را با قیمت W_C به شرکت الیاف می‌فروشد. با تسهیم هزینه ریسک، سود اعضای زنجیره تامین افزایش می‌یابد، که به عنوان نمونه نمودار سود شرکت پنبه در حالات مختلف: قرارداد قیمت عمده‌فروشی، بدون تسهیم ریسک و با تسهیم ریسک نشان می‌دهد.

با توجه به نمودار فوق، ‌سود شرکت پنبه در ساختار هماهنگ با تسهیم ریسک افزایش می‌یابد. همچنین سود شرکت پنبه در ساختار هماهنگ (بدون تسهیم ریسک یا با تسهیم ریسک میان اعضای زنجیره تامین) بیشتر از قرارداد قیمت عمده‌فروشی می‌باشد.

نتیجه‌گیری و بینش‌های مدیریتی:

• عرضه غیرقطعی نقش مهمی را در تصمیم‌گیری برای قیمت‌گذاری، تولید و سفارش‌دهی ایفا می‌کند.
• قرارداد قیمت عمده‌فروشی نمی‌تواند زنجیره تأمین را هماهنگ کند.
• هماهنگی زنجیره تامین با استفاده از قراردادهای بازخرید و رزرو به‌ترتیب به رهبری تولیدکننده و خرده‌فروش امکان‌پذیر است.
• با توجه به نتایج تجزیه و تحلیل‌عددی در قراردادهای عمده‌فروشی، بازخرید و رزرو، سود اعضای زنجیره تامین در قرارداد رزرو بیشتر از سایر قردادها است. همچنین درصورت تسهیم هزینه ریسک سود اعضای زنجیره تامین افزایش می‌یابد.
• قرارداد تسهیم ریسک، سودآوری شرکت پنبه را در یک سناریو ضررزا بهبود می‌بخشد.
• عدم قطعیت تولید را در هر سطح از زنجیره تأمین جدا از عدم اطمینان تقاضای فوق به همراه عملکرد تصادفی در نظر گرفته می‌شود و یک قرارداد پاداش-مجازات دو طرفه برای ایجاد هماهنگی پیشنهاد می‌شود .
• این مقاله ریسک‌گریزی شرکت پنبه و خرده‌فروش، قیمت‌گذاری مشترک و مقدار سفارش خرده‌فروش، چگونگی هماهنگی اعضای زنجیره تامین را مورد بررسی قرار می‌دهد.
• با افزایش ریسک‌گریزی خرده‌فروش، مقدار سفارش کاهش می‌یابد، بنابراین تولیدکننده برای ایجای انگیزه در خرده‌فروش برای افزایش سفارش، قیمت بازخرید را افزایش می‌دهد. همچنین، با افزایش ریسک‌گریزی خرده‌فروش قیمت رزرو خرده‌فروش کاهش و قیمت توافقی افزایش می‌یابد.
•  با افزایش تهیه پنبه از بازار، سطح سود شرکت پنبه کاهش می‌یابد. بنابراین، با افزایش ریسک‌گریزی شرکت پنبه مقدار برنامه‌ریزی شده تولید افزایش می‌یابد. این ممکن است منجر به موجودی بالای پنبه فروخته نشده شود، که بر میزان سود شرکت پنبه تأثیر می‌گذارد.